Help! Ik heb een pismerrie…
In mijn vorige blog schreef ik over gedragsveranderingen bij paarden ten gevolge van verstoringen van orgaanfuncties.
Waar ik het toen nog niet over heb gehad, maar wat voor velen wel herkenbaar is, is het gedrag van ‘de pismerrie’, ook wel nymfomanie genoemd.
Wanneer spreek je nou over een ‘pismerrie’?
Je spreekt over een ‘pismerrie’ wanneer ze tijdens de hengstigheid heel vaak urineert, met name in de buurt van andere paarden, of dat ze tijdens het rijden b.v. op een beenhulp een straal urine laat lopen. Ze zwiept veel met de staart en is doorgaans moeilijk vooruit te rijden. Sommige merries gaan wijdbeens lopen. Dit gedrag kan tijdens de hengstigheid extreem naar voren komen, maar kan ook continu, dus ook buiten de cyclus aanwezig zijn.
Merries die ook buiten de hengstigheid dit gedrag vertonen, kunnen dit gewoon als gedragseigenschap hebben. Deze merries zijn fysiek gezond en hebben geen hormonale afwijking. Een veulen fokken kan een oplossing zijn maar dat hoeft het gedrag niet perse positief te veranderen.
Bij een relatief milde vorm van pismerrie gedrag kan men overwegen Regumate® Equine (de ‘paardenpil’) te geven. Dit is een hormoonpreparaat dat de cyclus reguleert. Dit is niet te gebruiken bij baarmoederontsteking.
Een andere optie is homeopathie zoals b.v. Bronscur compositum, of toedienen van kruiden zoals bijvoorbeeld basilicum, rode klaver en kamille (alle info hierover via www.horsecomplete.nl).
Een methode, die niet heel vaak wordt toegepast in Nederland, is het plaatsen van een glazen of marmeren knikker in de baarmoeder. Men noemt het ook wel een spiraaltje. Door een knikker in de baarmoeder te plaatsen, boots je een dracht na, waardoor de merrie niet meer hengstig wordt. Nadeel is dat er een risico bestaat op infectie en afstoten. Bij deze methode worden geen hormonen gebruikt, en dat vinden veel eigenaren prettig. Een knikker werkt bij 75% van de merries met gedragsproblemen.
Oorzaken pismerrie gedrag
Een normale cyclus bij een merrie is dat ze gedurende het voorjaar en de zomer elke 3 weken hengstig is. Gedurende de herfst en winter staat de vruchtbaarheidscyclus op een laag pitje en wordt ze niet of nauwelijks hengstig.
Veel voorkomende oorzaken van een verstoring van de cyclus en het pismerrie gedrag zijn baarmoederontstekingen, cystes op de eierstok of de granuloceltumor. Dit is een opeenhoping van cystes die een honingraatstructuur vormen bij de eierstok en ontstaat doorgaans bij merries tussen de 5 en 9 jaar. Symptomen bij deze tumor zijn hengstengedrag en verzet, want de tumor veroorzaakt hormoonverstoring. De tumor kan zwaar zijn (meloen formaat) en veel pijn geven. Je kan je voorstellen dat een merrie die dit heeft niet meer wil springen.
Opereren is hier noodzakelijk. De prognose is gunstig. Het duurt een seizoen maar dan is de cyclus hersteld en overgenomen door de overgebleven eierstok.
Behandeling van ontstekingen, cystes en tumoren zorgt ervoor dat de cyclus weer normaliseert en dat het gedrag van de merrie ook weer verbetert.
Merries met pijn
Waar men jarenlang dacht dat pismerrie gedrag slechts hormoon gerelateerd was, wordt nu ook erkend dat chronische pijn bijdraagt aan dit gedrag. Chronische pijn geeft stress. Bij langdurige stress wordt het hormoon cortisol aangemaakt. Een gevolg hiervan is dat er te weinig progesteron wordt aangemaakt en het gehalte oestrogeen hoog blijft, waardoor de merrie hengstig blijft.
Zoals reeds genoemd kan ook de granuloceltumor op een eierstok pijn veroorzaken. Dit komt omdat de tumor groot kan zijn als een meloen en dus ruimte inneemt, druk- en rekpijn geeft.
Waar komt die pijn dan vandaan?
Volgens Mayhew wordt pijn vanuit organen gestuurd via vrije zenuwuiteinden in de wand van een
orgaan. Hoewel het sympathisch en het parasympatisch zenuwstelsel systemen zijn die het lichaam activeren, hebben ze ook banen die gebruikt worden door pijnsensoren. Toename van activiteit van het sympatische en parasympatische systeem leidt tot verhoogde alertheid in de segmenten (wervels met ruggenmergszenuwen) die ze innerveren. Verhoogde gevoeligheid in segmenten L1-L3, van de ruggenmergszenuwen op dat niveau, en de sympatische en parasympatische banen die naar de eierstok gaan, veranderen de mobiliteit en de mogelijkheid van bewegen van de eierstok in de fascia. De eierstok en de bijbehorende ligamenten worden heel gevoelig voor druk en overrekking. De pijn die dit geeft blijft bestaan zolang dit niet behandeld wordt door een dierenarts.
De Amerikaanse dierenarts en osteopaat EDO® Dr. J. Waldron verdiepte zich in het inwendig onderzoeken en behandelen van de eierstokken bij pismerries. Ze ervaarde dat ze heel vaak maar moeilijk bij de eierstok kon komen bij inwendig onderzoek. Ze vroeg zich af of haar armen nou te kort waren of dat er iets anders aan de hand was? Ze ontdekte bij een hoog percentage van deze sensibele merries een hoog gelegen en strakke eierstok.
Bij de merries met deze ‘hard to reach’ eierstokken, bleek dat het Mesovarium (ligamentum Latum..zie figuur) om de eierstok gewikkeld was en dit trok de eierstok naar voren en naar boven. Pijn wordt veroorzaakt door druk van het Mesovarium. De eierstok is dus opgerold in het Mesovarium en kan niet, zoals het hoort, vrij bewegen. Het doel van behandelen is dat de eierstok vrijgemaakt wordt zodat deze weer terug kan vallen in de bekkenbodem en de rek en souplesse terugkrijgt zoals de eierstok aan de gezonde zijde. Dr. J. Waldron merkte een ongelofelijke verandering in gedrag bij deze merries na het vrij maken van de eierstok. De technieken die ze gebruikte leerde ze van Janek Vluggen, D.O, MRO-EU, EDO® bij het Vluggen Institute.
Osteopathie bij een pismerrie
Als osteopaat zie ik geregeld merries die erg sensibel zijn en/of boos worden wanneer ik ze aanraak
in de regio van de flank, de binnenkant van het dijbeen en rondom de knieën. Vaak is er spanning in de buikspieren en de psoas spier. Als ik bij het osteopatisch onderzoek bij deze merries blokkades vind in de lumbale wervelkolom L1-L3 (en soms Th17-18), het sacrum (heiligbeen) en bij C0-C1, dan kan ik concluderen dat er problemen zijn van de baarmoeder en/of de eierstok(ken), eileider(s) en
mogelijk urinewegen en nieren.
Wanneer ik vermoed dat er inwendig afwijkingen zijn, adviseer ik de eigenaar de dierenarts in te schakelen om inwendig onderzoek te laten doen door middel van palpatie (voelen) en echografie. Zo kan beoordeeld worden of er mogelijk een ontsteking is van de baarmoeder, of de eierstokken niet ‘hard to reach’ zijn en dus op de normale plek zitten, of ze normaal van grootte zijn en er dus geen cyste of tumor zit, of er geen verdraaide eierstok is en of de eileiders en urinewegen geen verklevingen of afwijkingen vertonen.
Mijn doel als osteopaat bij deze merries is dat ik door het mobiliseren van het sacrum, C0-C1 en van de betrokken segmenten en ruggenmergszenuwen, ook op orgaanniveau inwerk . Ook met behulp van cranio-sacraal technieken en fascia technieken kan ik van buitenaf invloed uitoefenen op de werking van organen.
Omdat ik geen dierenarts ben mag ik niet inwendig onderzoeken en behandelen, tenzij er een dierenarts bij is. Het mooiste is samen met de dierenarts een merrie te helpen en naast mijn osteopathie behandeling een ‘hard to reach’ eierstok of verkleving weer vrij te maken zodat de merrie geen pijn meer ervaart en haar cyclus kan normaliseren. En daar zal de merrie een stuk vrolijker van worden!
Mocht je meer willen weten over de behandeltechnieken van een ‘hard to reach’ eierstok, stuur dan een e-mail naar info@depaardenosteopaat.nl.
Bronnen: Dr. R.J. Pleijter, Dr. Jeannie Waldron, DVM, DABVP, EDO®.